Chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán, ông NGUYỄN CẢNH THỊNH, Giám đốc khu vực TP.HCM 2, Công ty Chứng khoán HSC (mã HCM) cho biết, thách thức lớn nhất mà đội ngũ chuyên gia gặp phải trong quá trình tư vấn cho doanh nghiệp làm công tác quan hệ cổ đông (IR) chính là tư duy, nhận thức của Ban lãnh đạo doanh nghiệp không thay đổi.

HSC đã tư vấn làm công tác IR cho nhiều doanh nghiệp niêm yết. Ông đánh giá thế nào về công tác này ở các doanh nghiệp niên yết hiện nay?

Những doanh nghiệp mà HSC đã gặp và giới thiệu về hoạt động IR đều có nhu cầu làm IR tốt hơn, nhưng từ "muốn" đến "thực hiện" có khoảng cách nhất định. Một số các DN hiểu lầm công tác IR là làm giá cổ phiếu, đẩy hoặc dìm giá cổ phiếu theo ý muốn chủ quan của lãnh đạo DN… Một số DN nhận thức tốt về IR, theo đó, họ chia sẻ được những thông tin về hoạt động, kết quả, ý nghĩa của các con số…tới cổ đông, nhà đầu tư tiềm năng. Thông thường, khi HSC chào dịch vụ tư vấn làm IR thì kiêm luôn việc hướng dẫn, chia sẻ cho DN trong việc định vị lại công tác IR.

Trong thực tế, nhiều DN có nhu cầu tăng vốn, phát hành thêm nên thuê dịch vụ IR chỉ trong 3-6 tháng. Những trường hợp này, HSC từ chối không làm bởi xác định IR là đồng hành cùng DN trên chặng đường dài để thực hiện mục tiêu chiến lược của DN chứ không làm thời vụ. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng uy tín của HSC.

Nhìn chung, có thể phân doanh nghiệp niêm yết thành 3 nhóm. Nhóm làm IR cực tốt, chủ yếu là các DN hàng đầu trên thị trường, họ rất chủ động trong công tác tổ chức các hoạt động cho NĐT, nguồn lực tốt, đội ngũ IR khá chuyên nghiệp. Nhóm thứ 2 là nhóm không cần làm IR do quan điểm bảo thủ (hữu xạ tự nhiên hương), hoặc cho rằng đã có bộ phận Marketing nên không cần thêm bộ phận chuyên trách IR… Nhóm 3 là các DNNY muốn làm IR nhưng do nguồn lực (tài chính, con người) hạn chế hoặc chưa có phương pháp làm. Tỷ trọng nhóm này chiếm phần lớn trong tổng số các DNNY và cũng là nhóm khách hàng mà HSC nhắm tới. Thông thường, khi HSC chào dịch vụ tư vấn làm IR thì kiêm luôn việc hướng dẫn, chia sẻ cho doanh nghiệp trong việc định vị lại các công tác IR.

Vậy doanh nghiệp cần định vị lại công tác IR như thế nào cho đúng, thưa ông?

Mục tiêu của IR là để thông tin đến đúng, nhanh và đầy đủ cho các đối tượng là NĐT tài chính, cổ đông hiện hữu, NĐT tiềm năng thông qua kênh truyền thống (báo giấy, báo mạng, website…) và kênh tương tác mới (gặp gỡ trực tiếp NĐT, tương tác trực tiếp trên website, họp online, mạng xã hội…).

Lợi ích của IR gắn liền với chiến lược hoạt động của DN, và một khi DN còn niêm yết thì còn phải có hoạt động IR. Trước mắt, làm IR là trách nhiệm của DN và thể hiện sự tôn trọng đối với cổ đông – những người chủ của DN.

Khi cổ đông thấu hiểu DN thì họ sẽ sẵn sàng đầu tư và đồng hành cùng DN. Với những NĐT tổ chức chuyên nghiệp - thường sẽ trở thành cổ đông lớn- tìm hiểu các cơ hội đầu tư, nhìn vào DN không có nhiều thông tin, nội dung website sơ sài, các báo cáo không được diễn giải, thuyết minh đầy đủ…thì có thể, DN đã mất đi phần nào cơ hội thu hút vốn từ những NĐT này. Còn với các NĐT nhỏ lẻ, mua bán thứ cấp qua sàn, nhìn vào cơ cấu cổ đông của DN không có một cổ đông lớn nào cũng sẽ khiến họ không an tâm khi đầu tư vào DN. Do vậy, nếu DN thực hiện IR tốt, sẽ giúp DN thu hút nguồn vốn từ các NĐT dài hạn.

Ngoài ra, thị trường tài chính Việt Nam đang trong quá trình phát triển nên IR chưa đạt đẳng cấp chuyên nghiệp như các thị trường đã phát triển khác. Hiện nay, dịch vụ IR cũng chỉ mới đáp ứng được các tiêu chí “Đúng, nhanh, đủ”. Đến một lúc nào đó, thị trường Việt Nam cũng sẽ chuyên nghiệp như các thị trường đi trước, khi đó, nếu DN có sự chuẩn bị về hoạt động IR thì có thể sẽ tự ý thức và chủ động hoàn toàn trong IR mà không cần nhờ đến đơn vị tư vấn. Qua đó, tăng tinh minh bạch trên thị trường, tạo thành xu hướng minh bạch và thúc đẩy tích cực tới các DN khác làm theo.

Theo ông, để thực hiện IR tốt, đâu là yếu tố quan trọng nhất?

Đó là con người. Hiện nay, chưa có ngành nghề chuyên về IR và đa phần các giám đốc IR của DN đến từ các CTCK (có kiến thức tài chính, am hiểu thị trường) nhưng cũng là vừa học vừa làm mà chưa qua đào tạo bài bản và cũng chưa có một cộng đồng để chia sẻ kinh nghiệm. Ở Việt Nam, chưa có công ty chuyên về IR đích thực.

Một khó khăn khác là chi phí thực hiện các hoạt động IR không nhỏ. Mặt khác, quy mô thị trường Việt Nam vẫn còn nhỏ nên động lực DN chịu làm IR là chưa có.

Vậy dịch vụ tư vấn IR của HSC có thể hỗ trợ gì cho DN?

HSC là đơn vị trung gian, tư vấn hỗ trợ DN thực hiện từng bước nhưng không làm thay DN, các nội dung DN đều cần tự thực hiện.

Nhiều DN có bộ phận IR riêng, cũng nhiều DN không có và thường phân công cho thư ký HĐQT hoặc kế toán đảm trách nhiệm vụ này. HSC luôn tư vấn DN cần có một đội ngũ chuyên trách và có nhân sự làm đầu mối giữa DN và đơn vị tư vấn. Điều này đảm bảo tính xuyên suốt trong việc tổ chức các hoạt động của DN, trước hết đảm bảo đúng các quy định của pháp luật về CBTT và nhu cầu tìm hiểu thông tin của cổ đông. Đối với các hoạt động lớn như ĐHCĐ, BCTN thì cần sự chuẩn mực và có sự đầu tư.

Hiện nay DN có rất nhiều dạng thông tin nhưng chủ yếu chỉ đi theo quy định CBTT của UBCK NN, thậm chí có DN còn không cập nhật trên website, hoặc DN cứ công bố nhưng thông tin có đến được với NĐT hay không thì không biết.

Do vậy, HSC tư vấn cho DN về phương pháp, cách thức quản trị nguồn lực thông tin, giúp DN khai thác được sâu nhất, hiệu quả nhất nguồn lực thông tin đến đúng đối tượng, đúng kênh.

Một điểm cần lưu ý, rất nhiều DN cả năm chỉ gửi một tài liệu đến cổ đông một lần, đó là thư mời dự họp ĐHCĐ và cổ đông cũng không quan tâm tới tình hình DN mà chỉ giao dịch qua sàn. Đây là điểm cần thay đổi nhận thức, cho cả DN và cả cổ đông. Thị trường hiện nay có hơn 1,7 triệu tài khoản, có rất nhiều NDT tiềm năng quan tâm tới DN nhưng không có điều kiện gặp gỡ trực tiếp, chỉ có thể chờ các bài viết phân tích, đọc qua báo chí…như vậy, tính thời sự đã không còn. Đây là cách tiếp cận thông tin bị động. Vậy, HSC sẽ giúp DN chủ động tìm đến được các NDT quan tâm thông qua các kênh hiện hữu của HSC.

Theo đánh giá của HSC,  kênh hiệu quả cao là việc Lãnh đạo DN gặp gỡ trực tiếp NĐT để kể về câu chuyện của DN, tình hình hoạt động kinh doanh, đối thoại trực tiếp với các chất vấn của NĐT. Từ đó, tạo niềm tin rất lớn đến NĐT.  

Thách thức lớn nhất mà HSC gặp phải trong quá trình tư vấn IR cho DN là gì thưa ông?

Có nhiều lý do khiến DN không quan tâm đến IR.  Trước tiên là ý chí, tư duy của HĐQT, Ban Điều hành. Thứ 2 là DN hiểu sai về IR và thứ 3 là những DN đang trong quá trình M&A nên họ “bí mật”, không muốn làm IR. Trong 3 nguyên nhân này, thì nguyên nhân thứ 2 có thể thuyết phục được, còn nhóm 1 và 3 khó thuyết phục và đôi khi việc niêm yết trên sàn là do DN chịu áp lực nào đó chứ không phải tự nguyên niêm yết, hướng tới minh bạch. 

Theo kinh nghiệm của HSC. thách thức nhất vẫn là tư duy của lãnh đạo. Nền tảng để DN làm IR chính là ý chí ban Lãnh đạo và tầm nhìn trong phát triển DN, trong yếu tố cấu thành nên chiến lược đó có yếu tố về IR. Ban Lãnh đạo không muốn thì không có cách nào thay đổi.

DN làm IR tốt là chuẩn bị cơ sở cho tương lai, hướng đến minh bạch giúp DN có được lòng tin của NĐT. Khi DN phát triển, có nhu cầu huy động vốn để đầu tư mở rộng thường sẽ được NĐT ủng hộ và thành công. Thế nhưng, ở những DN có hoạt động kinh doanh cốt lõi quá mờ nhạt hoặc thua lỗ triền miên, hoặc sản xuất trì trệ… thì DN cũng không mặn mà làm IR.

Tuy nhiên, đến một lúc nào đó, thị trường phát triển, doanh nghệp phát triển quy mô lớn hơn, xuất hiện nhiều DN có quy mô vốn hóa từ vài trăm triệu đến hàng tỷ USD, tiêu chuẩn cao hơn thì quy luật đào thải sẽ thể hiện rõ hơn. Khi đó, câu chuyện sẽ không phải là muốn làm hay không mà bắt buộc phải làm. Với những DN không chịu thay đổi, không hướng đến minh bạch, không theo kịp chuẩn mực đã được nâng lên của thị trường chắc chắn sẽ tự bị đào thải. Còn DN đáp ứng được sẽ có cơ hội được các NĐT quan tâm hơn, thu hút nguồn vốn dễ dàng hơn. 

THEO ĐẶC SAN BÁO ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN - THÁNG 7/2017